Çizgi, düzlemde iki nokta arasındaki mesafeyi belirten bir şekildir. Çizgi resimsel sürecin başlangıç ve belki de en önemli aşamalarından biridir. Çünkü düşünce ve resimsel görünüm bir çizgiyle başlar.
Sanatın temel elemanlarından biri olan çizgi bir yön belirtir. Enerjisi vardır. Doğru kullanıldığında güçlü bir ifade biçimi haline gelebilir.
Çizimde kullanılan çizgi, nesnelerin hareketini, yönünü, perspektifini ve hacmini belirtmeye yardımcı olur. Görsel bir iletişim aracı olarak eserin izleyicisinin dikkatini istenilen şekilde yönlendirir.
Çizginin Özellikleri:
- Çizgi, iki nokta arasındaki mesafeye dendiğinden bir uzunluk belirtir.
- Çizgi, bir yön belirtir.
- Başlangıç ve bitiş noktası bellidir. Dolayısıyla bir konum ifade eder.
- Çizgi tek boyutludur.
- Çizgilerin kalınlığı vardır.
- Yatay çizgiler durağanlığı ve sakinliği ifade eder (örneğin ufuk çizgisi).
- Dikey çizgiler güç, şiddet gibi çağrışımlarda bulunabilir
- Perspektifi, hacmi aktarmak için çizgilerden faydalanılabilir.
- Zikzak çizgiler de dikey çizgiler gibi şiddetli bir durumu çağrıştırır. (örneğin bir fırtına çıktığında denizin dalgaları incelenirse zikzak şeklinde olduğu görülür.
Çizgi Türleri
Çizgilerin pek çok çeşitleri ve türleri vardır. Verilmek istenilen etkiye göre farklı çizgi türleri kullanılabilir.
- Yatay çizgi: dikey olmayan ve yatay olarak uzanan çizgidir. Yani iki nokta arasında giderken yüksekliği değişmeyen çizgilerdir. Yatay çizgiler genelde ufuk çizgisini belirtmek için kullanılır. Dinginliği ve sakinliği ifade eder. Bir eserde yatay nesneler çoğunluktaysa o eser için yatay kompozisyon denilebilir.
- Dikey çizgi: Düzlemde yatay olmayan dik uzanan çizgilerdir. Yani iki nokta arasında giderken yüksekliği değişir. Dikey çizgiler genelde ağaçlar, elektrik direkleri, ayakta duran figürler ve binaları ifade etmek için kullanılır. Yatay çizgi gibi pasif, dingin değildir. Bir hareketi ifade eder.
- Zikzak çizgi: Zikzak çizgiler iki nokta arasında dümdüz gitmez. Kıvrımları ve köşeleri olan çizgilerdir. Genelde bir titreşimi, hareketi ve şiddeti ifade etmek için kullanılır. Örneğin bir fırtına esnasında denizin dalgaları incelenirse zikzak şeklinde olduğu görülür. Keskin köşeleri vardır.
- Kavisli çizgi: Kavisli çizgiler iki nokta arasında düz bir şekilde gitmez. Kıvrılır ve bükülürler. Ancak bu kıvrılma zikzak çizgideki kadar sert ve köşeli değildir. Kavisli çizgiler daha yumuşak köşelidir ve genelde oval formlar için kullanılır. Bir akışı ifade etmek için oldukça faydalıdır.
- Kesik çizgiler: Kesik çizgiler iki nokta arasında kesintisiz devam eden çizgiler değildir. Aralarında düzenli aralıklarla boşluklar vardır. Genellikle plan çizimlerinde kullanılabilir veya perspektif küp çizimlerinde iç yüzeyi göstermek için kullanıldığı görülür.
- Çapraz çizgi: Çapraz çizgi iki nokta arasında düz veya dik bir şekilde gitmez. Bir açı belirtir. İki farklı çizgiyi kesiştirmek için kullanılabilir. Örneğin çatı çizimlerinde.
- Dalgalı çizgi: Dalgalı çizgiler iki nokta arasında düz bir şekilde gitmezler. Bir kavisleri vardır. Titreşimi ifade etmek için kullanılır. Genelde dalga veya su çizimlerinde rastlarız.
- Sert çizgi: Sert çizgiler kalemle net ve koyu bir şekilde çizilmiş çizgilerdir. Başlangıç ve biriş alanları net bellidir. Zikzak çizgilerde kullanılabilir. Sert çizgiler resimde vurgu yapmak ve istenilen yere dikkat çekmek için kullanılabilir.
- Kesişen çizgiler: En az iki veya daha fazla farklı çizginin birbirleri ile değmesi sonucu kesişen çizgiler oluşur.
- Yumuşak çizgiler: Yumuşak çizgiler, net belli olmayan daha soft çizgilerdir. Kalem ile çok sert olmayan bi şekilde yumuşak tonlarda çizilebilir. Başlangıç ve bitiş noktası net bir şekilde belli olmayıp gittikçe azalan tonda yok olabilir.
gibi verilmek istenilen etkiye göre farklı çizgi tipleri kullanılabilir. Çizgilerin sertliği yumuşaklığı, kavisli veya köşeli olmayı resimsel etkiyi oldukça değiştirecektir.
Çizgi, sanatın temel elemanlarından biridir ve oldukça önemlidir. Bu nedenle akıllıca kullanılması ve özelliklerinin bilinmesi elzemdir. Çizgilerin özelliklerini anlamak ve kağıt üzerindeki hakimiyeti arttırmak için çeşitli egzersizler mevcuttur. Bu tip çizgi egzersizleri yapmak çizerin elini geliştirecek ve çizgi kalitesini arttıracaktır. Bu bakımdan resmin temel elemanlarından biri olan çizgiyi anlamak ve çizgide ustalaşmak elzemdir.
Çizgi Egzersizleri
Çizgi yapmayı ve çizgi kalitesini geliştiremek için çok fazla egzersiz vardır.
- Öncelikle düzlemde iki nokta belirlenir daha sonra bu iki nokta arasına cetvel kullanmadan bir çizgi çekilmeye çalışılır. Çizgiyi çekmeden önce “ghosting” denilen hayalet çizgiler kullanılabilir. Yani kalem kağıda değmeden iki nokta arasında havada çizgi çizermiş gibi götürülür. Bu egzersiz düz ve kendinden emin çizgiler çizmeyi geliştirecektir. Noktalar arasındaki mesafe çeşitlendirilebilir.
- bir egzersiz olarak önce kağıda cetvel ile çeşitli boylarda çizgiler çiziliir. Daha sonra cetvel kullanmadan bu çizgiler üzerinden geçilir. Bu egzersiz ve diğer bütün egzersizler için “ghosting” metodu uygulanabilir. Zira elin sonuçlandırılacak olan çizgiyi kağıda dökmeden önce havada provasını yapması önemli bir alışkanlıktır. Bu egzersizde çizginin sonu dağınık ve saçaklı gözükebilir. Bu önemli değildir. Önemli olan çizginin başlangıç noktasının düzgün olmasıdır.
- Bu egzersizde çizginin kalınlığı ve inceliği değiştirilerek kontrol kazanma amaçlanır. Çizgiyi çizerken kalın başlayıp sonuna doğru inceltilir veya tam tersi olacak şekilde inceden kalına doğru giden çizgiler çizilir.
Tasarım Elemanı Olarak Çizgi
Çizgi, 6 temel tasarım elemanının bir tanesidir. Çizgiler basit gibi gözükse de aslında tasarımın oldukça önemli elemanlarındandır. Çizgiler ile bir duygu kolayca yansıtılabilir veya farklı stiller yaratılabilir.
Çizgilerin kullanımına ve türlerine bağlı olarak yansıttığı pek çok duygu ve ifade mevcuttur. Bunları iyi anlayıp incelemek tasarımlarda kişiye yardımcı olacaktır.
