5N 1K Gazetecilerin, Araştırmacıların kullandığı bir sorgulama tekniğidir. Ne?, Nerde?, Ne zaman?, Nasıl? Niçin?, Kim? sorularını sorarak doğrular aranır. Yani 5N 1K bir olayı çözümlemek için sorulan soruların kıslatmalarıdır. 5 adet ‘N’ ile başlayan sorular 1 adat de ‘K’ ile başlayan soru bulunmaktadır. Bu sorular sorarak sorgulanacak olayın ne olduğu, nerde olduğu, ne zaman olduğu, nasıl olduğu, niçin yapıldığı ve kim tarafından yapıldığı belirlenmeye çalışır. Bu sorular bir aksiyonun veya davanın temel hatlarını çizer. Böylelikle bilginin doğruluğu öğrenilmeye çalışılır. 5N 1K soruları şunlardır:
- Kim?
- Ne?
- Nerde?
- Ne Zaman?
- Nasıl?
- Niçin? / Neden?
Bir olayın derinleştirilmesine araştırılmadan önce bu sorular öncelikle cevaplanmalıdır. Eksik veya şüpheli taşlar varsa öncellikli olarak bu foruların cevaplanması gerekmektedir. Aksi taktirde detaylı araştırma yaparken birbiriyle çelişen veya yalan bilgilere ulaşabiliriz. 5N 1K soruları cevaplandığında olayın genel hatları çizilmiş olacaktır. Böylelikle araştırma yaparken, haber hazırlarken, rapor oluştururken ve makale yazarken ana sorunlarınızı çözüme ulaştırmış olursunuz.
İçerik
5N 1K Soruları Nelerdir? Neden Kullanılır?
5N 1K soruları bir vakayı çözümlemek için sorulan en temel sorulardır. İletişim alanı başta olmak üzere özellikle, gazeteciler, araştırmacılar polisler tarafından kullanılır Bir olay gerçekleştiğinde o olayın bir zamanı, nedeni, faili, yeri ve işleniş şekli bulunmaktadır. 5N 1K soruları bu olay örgüsünü anlamak ve cevaba ulaşmak için sorulur. soruların amaçları şu şekildedir:
Ne?
Ne sorusu, bir olayın genel olarak ne olduğunu, durumun en uzaktan bakışını belirleyen sorudur. Bir kaza mı, suç mu ne işlediğinin sorusunun cevabına ‘Ne?’ sorusuyla ulaşabiliriz.
Nerde?
Nerde sorusu, bir olayın nerede hangi konumda işlendiğini belirleyen sorudur. Her olayın bir de olay mahali bulunur. ‘Nerede’ sorusu olay mahalini belirlemek için sorulan sorudur.
Ne Zaman?
Ne zaman sorusu, söz konusu olayın hangi saatte, günde, yılda veya zamanda işlendiğini cevaplayan sorudur. Bir olayın ne zaman işlendiği bilinirse, olayın öncesi ve sonrası hakkında doğru bulgular elde edilebilir. Aynı zamanda bir belirsizlik varsa araştırma havuzunu daraltmaya yarar.
Nasıl?
Nasıl sorusu, vakanın hangi araçla ve hangi şekille işlendiğini belirleyen sorudur. Bu soru sayesinde işlenen olayın delillerini bulmak kolaylaşır ve suç aletine daha yakınlaşılır.
Niçin?
Her olayın bir sebebi bulunmaktadır. Sebepler sonuçları ortaya çıkarır. Sebep sonuç ilişkisini kesinleştirmek için olaylara ‘Niçin?’ veya ‘Neden?’ soruları sorulur.
Kim
Olayın failini belirlemek, olayın cevabını çekecek kişiyi belirlemek demektir bu yüzden ‘Kim?’ sorusu sorularak, olayın failini bulmaya çalışılır.
5N 1K Örneği, Etkinliği, Çalışmaları
5N 1K Sorularını daha iyi anlamak için, örnekler üzerinden gidebiliriz. Bu örneklemeleri belli bir olay örgüsü olan cümleler üzerinden gerçekleştiredeğiz
Örnek Cümle: Ali Babaannesine Yapılan bayram ziyaretinde, Babaannesinden Harçlık Almak İçin Babaannesinin Elini Nazikçe Öptü.
Bu cümleyi incelediğimizde ve 5N 1K Metodunu uyguladığımızda sonuç şu şekilde çıkmaktadır:
Ne Oldu: Ali babaannesinin elini öptü.
Nerde Oldu: Babaanesinin Evinde.
Ne Zaman Oldu: Bayram Ziyaretinde.
Niçin Oldu: Babaannesinden bayram harçlığı alabilmek için.
Nasıl Oldu. Nazikçe
Kim Yaptı: Ali
Yukarıdaki örnek 5N 1K sorularını cevapladı. Eğer bu sorulardan bir tanesinin cevabı eksik olsaydı araştırmacı bu sorunun cevabını bulmak için sahaya inecekti.
Örnek Cümle: Fatma Bağdat caddesinde Okul öncesi alışverişini yapmak için dolaşırken, gördüğü sokak köpeğini çantasında bulunan mamayı kaldırıma dökerek besledi.
Bu cümleyi incelediğimizde ve 5N 1K Metodunu uyguladığımızda sonuç şu şekilde çıkmaktadır:
Ne Oldu: Fatma sokak köpeğini besledi
Nerde Oldu: Bağdat Caddesinde
Ne Zaman Oldu: Okul Öncesinde
Niçin Oldu: Sokak köpeği fatmayı etkilediği için
Nasıl Oldu: Kaldırım taşına mamayı dökerek
Kim Yaptı: Ali
