Senaryo yazarken kullanılan aşamalar ve yazılan içerikler çoğunlukla yazarların kişisel tercihidir ya da filmden filme, diziden diziye değişim göstermektedir. Yani burada yazılanların bazıları bir kural olarak değil, bir tercih olarak ykarşımıza çıkmaktadır. Ya da filminizin konusuna, temasına göre değişkenlik gösterebilir.
Ayrımlama senaryosu, dört aşamadan oluşan senaryonun üçüncü bölümüdür. Sırasıyla sinopsis (taslak öykü), tretman (geliştirim senaryosu), ayrımlama senaryosu ve çekim senaryosu olarak ilerlemektedir.
Ayrımlama senaryosu bir senaryonun çekim senaryosundan, yani teknik ekibi ilgilendiren ve bilgilendiren bölümden bir önceki aşamadır.
İçerik
Ayrımlama senaryosu nedir?
Ayrımlama senaryosu, filmin görsel metninin tamamen bitmiş halidir. Geriye sadece yazarın genellikle yönetmenle birlikte hazırladığı çekim senaryosu kalmıştır. Bütün detaylar, karakterler ve kişilik özellikleri, olaylar ve olayların birbirleriyle ilişkileri, diyaloglar ve filmde yer alacak bütün sesler (müzik, doğal sesler, ses efektleri vb.) dahil olmak üzere her şeye bu aşamada atlanmadan yer verilir ve bunlar sahnelere ayrılarak mantıklı bir biçimde yazılır.
Ayrımlama senaryosu diğer bir deyişle senaryonun biçimsel olarak hazırlanmış ve tamamlanmış halidir. Bu biçimler bölüm (part), ayrım (sequence), sahne (scene), çekim (shot) olarak büyükten küçüğe sıralanır.
Ayrımlama senaryosunun nasıl yazıldığına ve özelliklerine değinmeden önce bu biçimlerden kısaca bahsetmek gerekir.
Bölüm
Oluşturulan öykünün dramatik yapısına bağlı olarak başlangıç ve sonuç bölümlerinin birleşmesi hikayenin bütününü ortaya çıkartır. Bölüm sayısı filmin uzunluğuna göre farklılık gösterir. Filmdeki bir bölüm tiyatro oyununun bir perdesine eşdeğerdir.
Ayrım
Ayrım, yani bilinen diğer adıyla sekans; kendi içerisinde bir olay ve çatışma barındıran, filmden çıkarılsa dahi tek başına bir anlam ifade eden çekimler dizisidir. Mekan ve zamandan bağımsızdır. Filmin uzunluğa bağlı olarak değişen sekans sayısı filmin içerisinde 2-6 arası da olabilir (kısa filmler), 20-35 arası da (uzun metraj) olabilir. Bu ayrımlar ilerledikçe, birleştikçe filmin içerisindeki ana çatışma ve olaylar beslenip gelişir, bir sonuca doğru ilerler.
Sahne
Sahne; aynı karakterler, aynı mekan ve zamanda gelişen çekimler dizisinden oluşmaktadır. Tiyatroda Fransız Sahnesi adı verilen durumda, bir oyuncunun çıkışı sahnenin başlangıcıdır. Oyuncunun ayrılışı ise o sahnenin bitişidir. Bir diğer tanım olarak ise, sahnenin dekora ve zamana bağlı olarak değiştiğini söyleyebiliriz. Sahnede tamamlanmış, bitmiş bir durum söz konusudur.
Çekim
Çekimler bir filmin en küçük birimidir. Kameranın kayda girip kayıttan çıkışına kadar devam eden süreçtir. Kamera açısı, yeri veya hareketi değişiyorsa çekim de değişmektedir. Çekimler, bir sahnenin içindeki odak noktasının (karakterler, nesneler ya da mekanlar olabilir) değiştiğini haber verirler. Bu çekimler ise birleşerek sahneyi meydana getirir.
Ayrımlama senaryosu nasıl yazılır? İçeriksel ve şekilsel özellikleri nelerdir?
Her sahnede sahne başlığı yer almalıdır. Mekan ya da zamanın değişimine bağlı olarak sürekli sahne ismi değişir. Yani eğer senaryodaki mekan ve zaman değişiyorsa sahne başlığını da değiştirmeniz gerekir. Bu sahne başlıkları sahnenin nerede ve ne zaman çekileceği gibi bilgiler içerir. Sahne numarası ise filmin kaçıncı sahnesinin olduğunu belirtir.
Senaryo dili akıcı ve sade olmalıdır, herhangi bir kafa karışıklığına mahal vermemek üzere açık bir şekilde yazılmalıdır. Diğer senaryo evrelerinde de olduğu gibi geniş zaman kipi kullanılır. (Örneğin, Aylin kapıdan içeri girer.)
Sahnelerin başında mekan (iç, dış, ev, sahil gibi), zaman (gece, gündüz) belirtilir.
Senaryonun tretman aşamasında yalnızca gerekli görülen ve önemli diyaloglara ya da karakter analizlerine yer verilirken, ayrımlama senaryosunda ise bundan farklı olarak bütün diyaloglara ve karakter analizlerine, karakterlere yer verilmesi gerekir. Kişi isimlerine ve görsel anlatımlara yer verilir. Görsel anlatıma oyuncu hareketleri, mimikleri, duygusal durumları da dahildir.
Şekilsel özellikleri bakımından, yukarıda da belirtildiği gibi sayfa ve sahne numaraları yazılmalıdır. Ardından iki satır boşluk bırakılarak açılma, yani “fade in” yazılarak filmin başladığı ifade edilir. Film bitiminde ise “fade out” yazılır. Bu da filmin bittiğini belirtmek için kullanıl
