17. yüzyılda başlayan Barok akımı, kullandığı yoğun ışık-gölge ve teatral kompozisyonları ile dikkat çekmiştir. Avrupa’nın genelinde etkin olmuştur.
17. Yüzyılın başlarında İtalya’da ortaya çıkan Barok akımı daha sonradan Avrupa’ya yayılmıştır. Barok denilince akla gelen ilk sanatçı kuşkusuz Caravaggio olacaktır. Barok sanatının da İtalya’da başlaması bir nevi Caravaggio’dur denilebilir. Caravaggio’nun eserlerinde kullandığı dramatik ışık ve gölge, figürlerin teatral duruşları diğer sanatçıları da etkilemiş ve Barok sanatının genel özelliklerini oluşturmuştur. Caravaggio’nun yaptığı dini konulu resimlerde kutsal kişileri çizmek için dilencileri model olarak kullanması da dikkat çekici başka bir özelliktir.
İçerik
Barok Akımının Tarihçesi ve Ortaya Çıkışı
Barok sanat akımı, Rönesans ve Maniyerizm akımının ardından gelmiştir. Dolayısıyla Rönesans’a tepki olan bir akımdır. Etkisini 17 ve 18. yüzyıllar arasında göstermiştir. O dönemlerde kilisenin Katolik ve Protestan olarak ikiye bölünmesiyle birlikte güç kaybetmeye başlayan kilise sanatı kullanarak tekrar güç kazanmayı amaçlamıştır. Ancak kilisenin bu dönemde sanat üzerine olan etkisi önceden olduğu kadar baskıcı değildir. Reform hareketi ile birlikte artık resimlerde dini sahneler kullanmayan Protestanlara karşı Katolikler bir karşı reform hareketi başlatmıştır. Sanatçılara destek olup daha çok dini sahneleri anlatan resimler yapılmasına teşvik etmişlerdir. Dolayısıyla Barok resimleri izleyiciye dini duyguları aktarabilmek amacıyla dramatik ve teatral bir havaya sahiptir. Anlatacakları konunun en dramatik bölümü seçilerek yoğun ışık ve gölge kullanılarak betimlenir.
Barok Akımının Özellikleri
17. yüzyılda İtalya’da, Rönesans’a tepki olarak çıkan Barok sanat akımı ayırt edici belli başlı özelliklere sahiptir. Aşağıda bir esere bakıldığında o eserin Barok dönemine ait olduğunu ayırt etmenizi sağlayacak özellikler liste halinde verilmiştir;
- Barok sanat akımının en önemli özelliği yoğun bir ışık-gölge kullanımıdır. İzleyiciler üzerinde duygusal bir etki oluşturmak isteyen Barok sanatçıları eserlerinde en açık ve en koyu ton arasında yüksek bir fark kullanarak ışık ve gölgeyi ustalıkla kullanmış, böylece eserlerde vurguyu ve odak noktasını ışık ve gölgeyi kullanarak verebilmişlerdir. Işığın ve gölgenin birbirine zıt olarak kullanıldığı bu tekniğe de “chiaroscuro” denilmiştir.
- Rönesans akımına bir tepki olarak ortaya çıkan Barok akımı idealleştirilmiş figürlere yer vermez. Figürler gerçekçidir. Hatta Caravaggio dini figürleri çizerken dilencileri veya fahişeleri kullanmıştır. Resimleri incelendiğinde figürlerin yüz ve vücutlarındaki yanıklar, tırnaklarının arasındaki kirler ve yırtık kıyafetleri görülebilir.
- Barok sanatında sürekli bir hareket mevcuttur. Durağanlığa yer verilmez. Kompozisyonun geneline bir dinamizm etkilidir.
- figürlerin pozları ve ifadelerinde dramatik ve teatral bir etki mevcuttur. Bütün dünya bir tiyatro sahnesi gibi betimlenir.
- İzleyicide güçlü duygular uyandırmayı amaçlar.
- Vanitas, yani insanın faniliği gibi konular sıklıkla işlenir.
Barok Akımı Sanatçıları
Caravaggio
Barok sanatı denildiğinde kuşkusuz akla ilk gelen isimdir Caravaggio. Sansasyonel bir hayatı olan Caravaggio’nun eserlerine kendi karanlık ruh halini aktardığı ve ışık-gölgeyi çarpıcı bir şekilde kullandığı görülür. İtalya’da Barok sanatının başlamasında öncü olan ve Barok sanatının en bilindik temsilcilerindendir.
Artemisia Gentileschi
Barok döneminin öncü kadın ressamlarındandır. Caravaggio’nun takipçilerindendir. Eğitimini ressam olan babasından almıştır. Floransa Tasarım Akademisine kadın sanatçı alınmamasına rağmen girebilmiş bir sanatçıdır.
Peter Paul Rubens
Barok akımının Hollanda temsilcilerinden olan Rubens klasik Roma sanatı ve Caravaggio’dan etkilenmiştir. Kendine has fırça vuruşları, işlediği mitolojik konular ve etine dolgun kadın nü figürleri ile bilinir.
Diego Velázquez
İspanyol Barok sanatının temsilcilerindendir. Velázquez, Caravaggio’nun takipçilerindendir. Ancak Caravaggio etkisini ilk dönem işlerinde daha belirgin görürüz. Saray ressamı olduktan sonra üslubu zaman içinde değişmiştir.
Rembrandt van Rijn
Barok akımının Hollanda temsilcisidir. Yaptığı çok sayıda oto portre ile bilinen ressam ışık ve gölgeyi ustaca kullanmıştır.
