Frotaj, kısaca nesnelerin dokularının kağıda kalem ile sürtme yoluyla geçirilmesine denir. Kelime anlamı olarak “sürtme”, “ovalama” demektir.
Frotaj kelimesi dilimize Fransızcadan geçmiştir ve “Sürtme”, “ovalama” gibi anlamlara gelir. Dokusu olan çeşitli nesnelerin ve yüzeylerin (örneğin, para, hasır, taş duvar, kumaşlar, deri, duvar gibi) üstüne ince bir kağıt konulup; kuru boya kalemi, pastel boya veya grafit ile kağıda bastırılarak alttaki nesnenin dokusunun kağıda geçmesi sağlanır. Doku sürtme yoluyla elde edileceğinden boya kalemleri veya pastel boya gibi malzemelerin tercih edilmesi daha sağlıklı olacaktır ve mürekkep, sulu boya veya yağlı boya gibi malzemelere göre daha iyi bir sonuç sağlayacaktır.
Frotaj Tekniğinin kaşifi Alman avangart ressam Max Ernst olarak bilinir. Avangart bir sanatçı olan Ernst, Dadaizm ve Sürrealizm akımlarında etkin bir rol oynamıştır. Ernst’ün ana işleri baskı resim ve kolaj resim üzerinedir. Geliştirdiği Frotaj tekniği ile çeşitli ve farklı dokular elde ederek rastlantısal işler de yapmıştır. Kalemi kağıda sürttürerek elde edilen dokular Ernst’ün çalışmalarına dokusal açıdan zenginlik katmış ve rastlantısal bir etki katmıştır. Bu durum da sürrealizm ve Dadaizm akımlarında görülen bilinçaltını serbest bırakıp rüya gibi bir etki yaratılmak istenen otomatizm kavramı ile benzerlik gösterir.
Otomatizm
Otomatizm tekniğinde sürrealist sanatçılar, bilinçaltını serbest bırakıp daha rastlantısal işler yapmaya çalışmışlardı. Yani eserin üstüne çok düşünmeden, planlama yapmadan, kontrol mekanizmalarını devre dışı bırakarak daha serbest işler yapıp bilinçaltını serbest bırakmaya çalıştılar. Max Ernst’ün geliştirdiği Frotaj tekniği farklı dokulara sahip nesnelerin kağıda veya tuvale aktarılmasına yardımcı oldu. Bu şekilde farklı etkiler ve ilgi çekici dokular elde etti. Elde edilen bu dokular rastlantısal, belirsiz ve rüya gibi bir görünüme sahip olduğundan Dadaizm ve Sürrealizm akımlarındaki ulaşılmak istenilen amaçlara uygun düşmüştür. Daha sonradan Frotaj tekniği diğer sanatçılar tarafından da sıklıkla kullanılmaya başlanmıştır.
Frotaj ile elde edilen dokular sanatçı tarafından çeşitli şekillerde kullanılabilir. Eğer istenilir ise alınan dokuların üstüne bir resimleme veya kolaj tarzı bir iş yapılabili veya biçimler, dokular tamamlanmamış görüntüler olarak bırakılabilir.
Ernst’ün Frotaj çalışmaları, sanat dünyasında büyük bir etki yaratmış ve diğer sanatçılar arasında da popüler hale gelmiştir. Frotaj, daha sonra birçok sanatçı tarafından keşfedilmiş ve farklı sanat eserlerinde kullanılmıştır. Max Ernst’ün frotaj çalışmaları, Dadaizm ve Sürealizm gibi akımların gelişimine ve deneysel sanat tekniklerinin yayılmasına katkıda bulunmuştur.
Frotaj Tekniği Ne İşe Yarar? Kullanım Amacı Nedir?
Frotaj tekniği, Alman avangart ressam Max Ernst tarafından geliştirilmiş ve daha sonradan pek çok sanatçı tarafından kullanılmış bir tekniktir. Bu teknikte dokusu olan nesneler veya yüzeylerin üstüne bir kağıt veya tuval parçası konulur ve kalem yardımı ile sürterek nesnenin dokusu yüzeye aktarılmaya çalışılır.
Frotaj tekniğini kullanmanın çeşitli amaçları vardır:
Frotaj tenkiği ile yapılan çalışmaya organik veya inorganik olmak üzere çeşitli dokular eklenebileceğinden çalışmada dokusal açıdan görsel bir çeşitlilik olmuş olur. Bu sayede eser izleyiciye daha dikkat çekici gelebilir.
Frotaj tekniği, rastlantısal ve deneysel bir teknik olduğu için sanatçının yaratıcılığını ortaya koymasına yardımcı olur ve ortaya ilginç işlerin çıkmasını sağlar. Sanatçının yeni formlar ve dokular keşfetmesine yardımcı olur. Rastlantısal ve deneysel olduğundan ortaya her seferinde farklı ve orijinal işler de çıkacaktır.
Frotaj tekniğinde, hem organik hem de inorganik nesneler kullanılabilir. Deneysel olduğu için keyifli bir tekniktir. Ayrıca Yapması ve çeşitli dokulu nesneler bulması kolaydır.
Frotaj tekniği ile çeşitli dokular kağıda sürterek geçirilir. Geçirilen bu dokular olduğu gibi kullanılabileceği gibi bazı dokular üst üste bindirilierek yeni ve çeşitli dokular da elde edilebilir.
Sonuç olarak, Frotaj tekniği sanatçılara yaratıcı özgürlük, deneysellik ve dokusal bir ifade sağlar. Bu yöntem, resim, kolaj, heykel veya diğer sanat disiplinlerinde kullanılabilir ve sanatçılara benzersiz ve orijinal eserler oluşturma imkanı verir. Sanatçıların deneysel ve rastlantısal olan bu yöntemle yaratıcılıklarını ortaya çıkarma ve eserlerinde deneysel bir yol izlemelerine imkan sağlar.
Frotaj tekniği uygulaması kolay bir tekniktir. Sizde bir bozuk para, bir a4 kağıdı ve bir kurşun kalem ile bu tekniği kendiniz deneyimleyebilir çeşitli nesnelerin kağıda nasıl bir doku vereceğini gözlemleyebilirsiniz.
